Gelasi Aroshvili

გელასი აროშვილის მოგონებები 1997 წელი (ნაწილი1)

  "90-იან წლებში, რელიგიური ცხოვრება ბევრად საინტერესო და დინამიური იყო. სარწმუნოებრივი ინდეფერენტულობის ის ჭაობი და ''ზასტოი'', რომელიც ბოლო ორ ათწლეულში შეინიშნება, სასულიერო წოდების გაფეოდალებით, გაზულუქებით და კორუმპირებულობითაა განპირობებული. ასეთ შემთხვევაში, თავად ქრისტიანობისადმი ინტერესის და სულიერი ცხოვრებისთვის, არც დრო და არც ენერგია აღარ რჩება, ეს აპათია და გულგრილობა კი გადამდებია, ამიტომაც სულ უფრო მეტი ადამიანი, განსაკუთრებით კი ახალი თაობა არანაირ ინტერესს აღარ იჩენს ნამდვილი ქრისტიანობისადამი.

  შევეცდები დავწერო 90-იანებზე, ის რაც მახსოვს, რისი მომსწრე და მონაწილეც თავად ვიყავი. ამასთანავე, მსურს მაქსიმალურად ობიექტური და თვითკრიტიკული ვიყო.

  80-იანებში, ეკლესიაში მისულ ადამიანებს, ასეთი ვითარება დაგვხვდა: საბჭოთა მთავრობისადმი, მისი საგარეო თუ საშინაო პოლიტიკისადმი სრულიად ლოიალური, უფრო ზუსტად მის სამსახურში მდგომი, საეკლესიო იერარქია. შესაბამისად სარწმუნოებრივი, ზნეობრივი და მისტიკური უპრინციპობა და ქაოსი, ინტელექტუალური ვაკუუმი და ა.შ. მხოლოდ რამდენიმე სასულიერო პირი და მათ გარშემო შემოკრებილი მცირე ჯგუფი, რომლებიც რელიგიური ექსპერიმენტებით იყვნენ დაკავებულნი და ამ ექსპერიმენტებს კი ცხადია საკუთარ თავზე ატარებდნენ, რადგან არ არსებობდა არანაირი სკოლა, გამოცდილება, მასწავლებელი. მოკლედ თვითნასწავლების მცირერიცხოვანი ჯგუფები, რაღაცას წვლობდნენ და ჯახირობდნენ, თუმცა მათი ეს მცდელობა ნამდვილად გულწრფელი იყო.

  მაშინ საქართველოში მხოლოდ ერთი მოქმედი მამათა მონასტერი იყო. საბერო ცხოვრების ტრადიცია გაწყვეტილი. უკანასკნელი ნამდვილი ბერები, რომლებიც სწორედ ამ მონასტერში - ბეთანიაში ცხოვრობდნენ, 60-იანების დასაწყისში გარდაიცვალნენ, მათი მომსწრე კი ერთადერთი ბერი იყო დარჩენილი, რომელიც არ დარჩა ბეთანიაში და ცხოვრების სხვანაირი ყაიდა აირჩია. თუმცა, სრულ რელიგიურ მარტოობაში, დევნაში, ციხეში, ფსიქიატრიულებში მოუწია ყოფნა და ტანჯვა. შესაბამისად მისი არჩევანი შეზღუდული იყო. რაც მთავარია მასწავლებლად არ გამოდგებოდა, რადგან ჯერ ერთი ეს თავად არ უნდოდა, და რაც მთავარია, ყოველდღიური სამონასტრო მსახურების პრაქტიკულ მაგალითს და თეორიულ ცოდნას ვერავის მისცემდა, რადგან არც პირველის სურვილი ჰქონდა და არც მეორეს ცოდნა.

  მოკლედ, 80-იანებში, ერთადერთი მოქმედი მონასტრის მცდელობა და ექსპერიმენტული საველე ლაბორატორის იმიტაცია იყო ბეთანია.

ბეთანიაში ცხოვრება, რამოდენიმე ბერმა დაიწყო. ბეთანიის კონცეპტუალური ლიდერი და მთავარი ექსპერიმენტატორი კი - არქიმანდრიტი იოანე შეყლაშვილი გახლდათ. მასთან ერთად რამოდენიმე საინტერესო და ნიჭიერი პიროვნება, მათ შორის მ. თეოდორე ჩიხლაძე. მოგვიანებით, მ.იოანე, მისივე სურვილით, წინამძღვრის პოსტზე არქიმანდრიტმა ლაზარემ შეცვალა.

აი, ეს ორი ბერი და მათ გარშემო მყოფი მათი თანამოაზრეები შეადგენდნენ ბეთანიის მონასტერს, სადაც მსახურება ათონური ტიპიკონით აღესრულებოდა.

მ.იოანე, ნიჭიერი, ალღოიანი, ადამიანებთან ურთიერთობის და ექსტრემალურ პირობებში ცხოვრების გამოცდილების მქონე ადამიანი, უაღრესად იყო დაინტერსებული ქრისტიანული ასკეტიკით და მისტიკით. წლების განმავლობაში საფუძვლიანად გაეცნო აღმოსავლური ასკეტიკის თითქმის მთელ კორპუსს და მალევე მივიდა დასკვნამდე, რომ ნამდვილი ქრისტიანული სულიერი ცხოვრების საფუძველი, მისი დოგმატიკა იყო. რომ არსებული გამრუდებული და უპრინციპო სარწმუნოებრივი რეალობის პირობებში, სირაქლემის პოზაში ყოფნა და მხოლოდ ''ასკეზა'' უბრალოდ იოგა იყო და სხვა არაფერი. საპატრიარქოში არსებული უზნეობა, უმეცრება, კონფორმიზმი კი ურწმუნოების და ცრუმორწმუნეობის შედეგი. მოწამეების, აღმსარებლების, დიდი მისტიკოსების და მღვდელმთავრების სწავლება და მაგალითებიც ზედმიწევნით ამას ადასტურებდნენ.

  ცოტა ხანში, იგივე პოზიციაზე შეგნებულად დადგა მისი მოწაფე არქიმანდრიტი ლაზარეც. ლაზარე ყოფილი ჰიპი იყო, ის იოანემ მოაქცია და მონათლა. აწ გარდაცვლილი ლაზარე ძალიან კარგი ადამიანი იყო, მასთან მეგობრობის წლები მაკავშირებს, იდეური თანამოაზრეები ვიყავით. თეოლოგიური განათლება საიდან ექნებოდა, ისიც თვითნასწავლი, თუმცა ნიჭიერი კომპილატორი, მუყაითი, მოღვაწე, მერე ხატწერა ისწავლა, წიგნების გამოცემა დაიწყო, ჩვენც ვეხმარებოდით მასალების შეგროვებაში, რუსულენოვანი იყო, აფხაზეთში გაზრდილი, რუსულად წერდა, სიამოვნებით ვთარგმნიდი მის წიგნებს, ბროშურებს.

  და აი, უკვე 80-იანების დასაწყისში, ბეთანიის სახით, გაჩნდა სარწმუნოებრივი, ანტიეკუმენისტური ოპოზიცია. აქვე ვიტყვი, რომ ეკუმენიზმი, როგორც რელიგიათა და კონფესიათაშორისი მოძრაობა სამი სახისაა: ვატიკანის ეკუმენიზმი, რომელიც პაპოცენტრულია, ე.მ.ს.-ს ეგიდით არსებული პროტესტანტული ეკუმენიზმი, ანუ ყველა იმ მიმდინარეობის ორგანიზაციულად გამაერთიანებელი, რომლებიც საკუთარ თავს ქრისტიანობას მიაკუთვნებენ და ე.წ. სერგიანული ეკუმენიზმი, რომელიც უფრო პოლიტიკურ ამოცანებს ისახავს მიზნად და სახელმწიფოს იდეოლოგიურ სამსახურში დგას.

  თავად პატრიარქი ილია მეორე იმ დროინდელი ეკუმენიზმის კაშკაშა ვარსკვლავი და ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს თანაპრეზიდენტი იყო. ეკუმენური პრაქტიკა კი ფართოდ იყო დანერგილი.

  90-იანების დასაწყისში მ.იოანე შიო-მღვიმის მონასტრის წინამძღვარი იყო, ლაზარე ბეთანიის. სამოქალაქო ომის და ერეოვნული ხელისუფლების დამხობის შემდეგ, იოანე წიმაძღვრობიდან გადააყენეს და მღვდელმსახურებაც აუკრძალეს. საქმე იმაში იყო, რომ ზვიად გამსახურდიამ პატრიარქს ყველაზე კომპრომიტირებული ეპისკოპოსების პენსიაზე გაშვება და მათ ნაცვლად რამდენიმე ახალი კანდიდატი შესთავაზა, მათ შორის იოანე. პატრიარქმა ეს ამბავი მის საქმეებში უხეშ ჩარევად აღიქვა და იოანეს დააბრალა ყველაფერი - შენ მომიგზავნე ზვიადიო. გარდა ამისა პატრიარქი ძალიან განრისხდა, როდესაც შიო-მღიმელობაზე, წირვის შემდეგ,საპატრიარქოს გამართულ ტრაპეზზე (მეფური სუფრა იყო, ასატრინის ხინკლები გუნდ-გუნდათ დაფრინავდნენ) ზვიადმა წაიკითხა დავით აღმაშენებლის ანდერძი შიო-მღვიმის მონასტრისადმი, სადაც დავით მეფე მონასტერს უნიკალურ ავტონომიას ანიჭებს და ანთავისუფლებს კათოლიკოსის თუ ეპისკოპოსის სავალდებულო მოხსენიებისგან. ალბათ ადვილი წარმოსადგენია ილია მეორე რა მინიშნებასაც დაინახავდა. მოკლედ, იოანეს მაგივრად, არქიმანდრიტი გიორგი ბარიშვილი დაადგინეს წინამძღვრად. მ.გიორგი ასევე ძველი ბეთანიელი იყო და იოანეც შიო-მღვიმეში დარჩა. კარგი დრო იყო, შიო-მღვიმის მონასტერი მართლმადიდებლური სულისკვეთების მეორე ცენტრი გახდა."